Wina organizacyjna a odpowiedzialność za szkody medyczne

Konstrukcja winy organizacyjnej obejmuje zaniedbania związane z wadliwą organizacją procesu udzielania świadczeń zdrowotnych. Tytułem wstępu można wskazać na dopuszczenie do używania w procesie leczenia wadliwego sprzętu medycznego, niezapewnienie pacjentom odpowiednich warunków sanitarnych, czy też wadliwą organizację procesu przyjęć pacjentów do szpitala, w tym skierowania ich do placówki wyspecjalizowanej.

W związku z powyższym przesłanką odpowiedzialności zakładu opieki zdrowotnej jest nie tyko staranność wykonania czynności medycznych, ale także staranność w zakresie organizacji zakładu opieki zdrowotnej. Zakład opieki zdrowotnej jest bowiem ze swej definicji zespołem osób, który działa na zasadzie podziału obowiązków i współpracy wielu podmiotów. Udzielanie świadczeń zdrowotnych powinno odbywać się na zasadzie świadczenie usług optymalnych w sposób organizacyjnie niewadliwy.

W płaszczyźnie organizacji służby zdrowia najczęściej dochodzi do sytuacji, w których nie można ustalić, kto dopuścił się winy, lub jest to bardzo utrudnione, natomiast można z łatwością wykazać, że dopuszczono się zaniedbania, na skutek którego pacjent poniósł szkodę.

Obowiązkiem zakładu medycznego jest tym samym zarówno sprawne funkcjonowanie, właściwa organizacja, jak również świadczenie usług wysokiej jakości. Winę organizacyjną, w myśl utrwalonego poglądu orzecznictwa i literatury, stanowić będzie w szczególności:

  • nieuzasadniona odmowa przyjęcia chorego do szpitala ? w wyroku z dnia 11 grudnia 2002 roku, sygn. akt I CKN 1386/00, Sąd Najwyższy wskazał, że odmowa przyjęcia pacjenta do szpitala i dokonania zabiegu, którego celowość stwierdzono, nie może być dowolną decyzją lekarza, lecz wymaga istnienia ważnych powodów, potwierdzonych konsultacjami, oraz szczegółowego uzasadnienia w dokumentacji medycznej. W przeciwnym razie szpital może ponieść odpowiedzialność nie tylko za pogorszenie stanu zdrowia pacjenta, lecz także za utrzymywanie się rozstroju zdrowia, jeśli w wyniku zabiegu zostałby on wyeliminowany;

  • brak odpowiedniej liczby lekarzy specjalistów ? w wyroku z dnia 18 kwietnia 2002 roku, sygn. akt I ACa 214/02, Sąd Apelacyjny w Krakowie wskazał, że wina własna szpitala skutkująca jego odpowiedzialnością za wyrządzoną szkodę, może także polegać na nieobecności anestezjologa przy porodzie, w sytuacji gdy ze względu na okoliczności, trzeba liczyć się z możliwością przeprowadzenia cesarskiego cięcia;

  • zwłoka w udzieleniu pomocy lekarskiej ? w wyroku z dnia 13 września 1937 roku Sąd Najwyższy uznał odpowiedzialność zakładu leczniczego za szkodę wyrządzoną pacjentowi w następstwie opóźnienia w skierowaniu lekarza i udzielenia pomocy;

  • zaniedbania w zakresie organizacji bezpieczeństwa, opieki nad chorym oraz zapewnienia higieny podczas jego pobytu w zakładzie leczniczym ? w wyroku z dnia 14 grudnia 1973 roku, sygn. akt II CR 692/73 Sąd Najwyższy zasądził odszkodowanie na rzecz pacjenta, u którego po operacji chirurgicznej usunięcia cysty doszło do zakażenia rany pooperacyjnej i powstania zgorzeli gazowej. W ocenie sądu powikłania zostały spowodowane zaniedbania w zakresie aseptyki, jakich dopuścił się personel pielęgniarski szpitala, poprzez zmianę pacjentowi opatrunku na sali ogólnej, wbrew wymogowi wykonania tego w ambulatorium zabiegowym. Sąd podkreślił również, że na powstanie szkody wpływ miała także wadliwa organizacja oddziału pozwanego szpitala, polegająca na dopuszczeniu do nadmiernego zagęszczenia pacjentów oraz na zaniedbaniach w zakresie zachowania czystości i porządku na salach chorych;

  • posługiwanie się wadliwym i niesprawnym sprzętem medycznym ? w wyroku z dnia 11 maja 1983 roku, sygn. akt IV CR 118/83 Sad Najwyższy wskazał, że dopuszczenie do użycia sprzętu medycznego (operacyjnego) niesprawnego, narażającego pacjentów na możliwość uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, musi być uważane za zawinione zaniedbanie funkcjonariuszy zakładu leczniczego, w którym dokonano zabiegu. To zaś powoduje odpowiedzialność Skarbu Państwa za powstałą szkodę. Zdaniem Sądu przyczynie oparzenia można było zapobiec przy każdorazowym starannym sprawdzaniu stanu technicznego sprzętu używanego podczas operacji;

  • wadliwość identyfikacji pacjenta ? w wyroku z dnia 10 grudnia 1952 roku, sygn. akt 584/52, Sad Najwyższy stanął na stanowisku, że wadliwa identyfikacja pacjenta i wykonanie zabiegu wycięcia macicy u złej osoby stanowiła zaniedbanie o charakterze organizacyjnym.

Nie można jednakże pominąć okoliczności, że przyczyny dające asumpt do powstawania organizacyjnych błędów medycznych leżą między innymi po stronie niedostatecznego finansowania polskiej służby zdrowia. Powszechnie wiadomo, że środki przeznaczone na finansowanie opieki zdrowotnej są daleko mniejsze od rzeczywistych potrzeb. Od lekarzy wymaga się świadczenia usług medycznych na najwyższym poziomie, dając im do dyspozycji bardzo ograniczone środki, m.in. przestarzały sprzęt, niewystarczającą ilość narzędzi i leków, złe i niedostosowane do konkretnych wymagań warunki lokalowe. Trudna sytuacja finansowa i zwykła kalkulacja ekonomiczna zmusza zarządzających placówkami medycznymi do racjonalnego gospodarowania pozyskanymi środkami finansowymi, co nie może pozostawać bez wpływu na jakoś świadczonych usług. 

Comments are closed.